Pindakaas en palmolie, hoe zit het nou precies?

Voor lange tijd kon je twee soorten pindakaas kopen: eentje met nootjes en eentje zonder. En dan had je qua merken Calve pindakaas en huismerk van de supermarkt waar je toevallig was. Daar is abrupt een einde aan gekomen met de komst van de vele soorten pindakaas die je tegenwoordig in de supermarkt tegenkomt. Het lijkt of pindakaas ineens van ‘gewoon’ beleg op je brood is gepromoveerd naar  hip. Er is zelfs een boek verschenen (heel leuk boek trouwens) vol met de lekkerste recepten met pindakaas.

Een tijdje terug ontving ik een perspakket van Calve met nieuwe smaken. Erg lekker overigens: pindakaas met cacaonibs is mijn nieuwe favoriet. Maar op mijn instastories kreeg ik een kritische vraag van een volger hoe het zit met de palmolie die Calve gebruikt. Tijd om daar eens in te duiken.

Een blik op het etiket van een pot Calve pindakaas levert de volgende ingredienten op: PINDA 85% , plantaardige olie (raapzaad, soja, volledig geharde palm), zout voor de gewone pindakaas en voor de variant met stukjes noot (mijn favoriet) PINDA 81%, plantaardige olie (raapzaad, soja, volledig geharde palm), dextrose, zout. Waarom daar wel suiker in zit is me een beetje een raadsel maar goed.

Pinda is geen noot

Om maar even met de basis te beginnen: een pinda is géén noot maar een peulvrucht. Door de eigenschappen van de pinda lijkt het wel op noten vandaar dat het al snel onder die noemer wordt geschaard maar biologisch gezien is de aardnoot dus een peulvrucht. Een pinda-allergie is dan ook vaak wat anders dan een noten allergie. Als je kijkt in alle landen om ons heen dan heet pindakaas eigenlijk altijd ‘boter’. Peanut butter dus. De reden dat wij hier in Nederland een uitzondering daarop hebben is dat boter hier nogal een beschermde naam is. Roomboter is de enige boter die boter mag heten. Daarom zijn wij als enige ter wereld opgezadeld met pindaKAAS. Terwijl het natuurlijk niks met kaas te maken heeft. 😉

Pindakaas en palmolie, hoe zit het nou precies?

Transvet?

Zoals je kunt zien aan de ingrediëntenlijst bevat de pindakaas volledig geharde palmolie. Mijn eerste gedachte was dan ook ‘ daar zit dus transvet in’. Nog niet al te lang geleden bevatte de margarine transvet. Dit transvet ontstond door een proces dat hydrogeneren heet en er voor zorgt dat plantaardige olie hard wordt bij kamertemperatuur. Maar gaandeweg werd duidelijk dat juist dit proces uitermate ongezonde transvetten opleverde. Transvetten zijn onverzadigde vetzuren maar door hun chemisch verkregen structuur kan ons lichaam ze niet verwerken en heeft het allerlei schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Gelukkig kwamen de fabrikanten ook achter en werd het proces snel veranderd waardoor er minder transvet in de margarine zit. (Die slogan “goed voor hart- en bloedvaten” uit de jaren 80, was dus precies omgekeerd!!)

Transvet krijgen we nog wel binnen via allerlei bewerkte voedingsmiddelen al is het lastig te achterhalen waar het wel en niet in zit. Over het algemeen kun je stellen dat producten met gedeeltelijk geharde olie vaak transvet bevatten. Het transvet gehalte hoeft niet op het etiket te staan, maar wel of er geharde of gedeeltelijk geharde olie is gebruikt.

Nu is het zo dat gedeeltelijk harden van de palmolie transvet oplevert, maar volledig harden NIET. Dus dat betekent dat de Calvé pindakaas in dat op zicht ok is. Een blik op alle andere pindakazen levert af en toe wat vraagtekens op. Bijna alle merken pindakaas gebruiken palmolie. De een zegt alleen ‘niet geharde palmolie’ of ‘palmolie’ of ‘duurzaam verkregen palmolie’. Dan is volledig geharde palm een duidelijker statement. Een uitzondering op het gebruik van palmolie, is de 100% pindakaas van Albert Heijn zelf die als ingrediënt ‘pinda’s’ heeft en niets meer.

De lekkerste

Dit is natuurlijk een bijzonder beperkte test want de hoeveelheid soorten pindakaas is oneindig. Ik heb me in dit geval beperkt tot mijn favoriet, namelijk de variant met stukjes noot. Dat betekent dat ik de Calve met nootjes had, de Whole Earth Crunchy, de 100% met stukjes noot en Mr. Kitchen’s super crunchy. Van deze 4 varianten is Calvé de enige met suiker.

Ingrediënten daarvan staan hierboven al. Van mr Kitchen’s zijn de ingredienten PINDA 93%, kokosolie, ongeharde palmolie, zout. Van de WholeEarth Geroosterde PINDA’S (97%), duurzame palmolie, zeezout en van de 100% is het simpelweg “pinda’s. Dat is de fijnste wat mij betreft voor de ingredienten. Dan valt op dat de hoeveelheid pinda’s van Whole Earth het grootste is. 97% ten opzichte van slechts 81% bij de Calvé. Als je ze allemaal na elkaar proeft vind ik de Whole Earth het minste. Die is enorm stevig en erg zout in verhouding. De Calvé is normaal mijn favoriet maar in deze smaaktest vond ik hem ineens erg zoet. Blijven Mr. Kitchen’s en de 100% over. Erg vergelijkbaar qua smaak. En aangezien de 100% alleen pinda’s heeft wint die het met vlag en wimpel qua ingredienten. Het grootste nadeel van de beide laatste pindakaas soorten is dat ze enorm plakkerig zijn als je ze eet op een cracker bijvoorbeeld. Dat vind ik lastig. En is de reden dat ik meestal voor de Calvé ga. Ik hou niet zo van dat plakkerige….

Pindakaas en palmolie, hoe zit het nou precies?

Palmolie

Maar dan komen we op een lastiger vraagstuk en dat is het palmolie vraagstuk. Want is palmolie op zich wel een product dat je zou moeten gebruiken? Palmolie is net als kokosolie een plantaardig verzadigd vet en dat daar niks mis mee is heb ik hier al uitgelegd.

Palmolie wordt gehaald uit de vruchten van de oliepalm. Van oorsprong groeide deze palm in Afrika maar door het gunstige klimaat en de lucratieve business vind je inmiddels de grootste palmolie productie in Azië. Juglen Zwaan heeft een uitgebreid artikel over de voor- en nadelen van palmolie geschreven. Nog niet zo heel erg lang geleden waren wij in Indonesië en we reden soms uren achter elkaar door een gebied met palmbomen. Al die palmbomen staan op grond waar voorheen jungle was. Je ziet het probleem al aankomen: door de massa productie van de palmolie neem de ontbossing toe. Natuur en bossen moeten plaatsmaken voor de palmolie plantages. Met alle gevolgen van dien. Ik denk dat we recent al hebben gezien aan het klimaat hier in Nederland dat global warming wel degelijk een echt fenomeen is.

En palmolie is in die zin een bedreiging voor het behoud van onze planeet, om het maar even dramatisch te stellen. Milieu activisten maken zich hard voor het stoppen met het gebruiken van palmolie, maar aangezien het de goedkoopste vorm van olie is en het letterlijk in bijna alle bewerkte voedingsmiddelen wordt gebruikt gaat het nog een harde strijd worden om dat voor elkaar te krijgen. Want was is het alternatief? Persoonlijk zou ik dan zeggen: minder bewerkte voedingsmiddelen produceren maar ik realiseer me ook dat sommige dingen makkelijker klinken dan dat ze realistisch zijn. De palmolie plantages zijn een behoorlijk lucratieve business voor de mega bedrijven die de plantages runnen en behalve dat het een ramp is voor het milieu is het ook voor de lokale bevolking niet al te best. Leefden ze voorheen van de bossen, nu zijn ze genoodzaakt om te gaan werken op een palmolie plantage.

Palmolie zit niet alleen in voedingsmiddelen: je vindt het in schoonmaakmiddelen en verzorgingsproducten. Letterlijk in 50-60% van alle producten zit palmolie. Pindakaas heeft daar dan ook zeker niet het alleenrecht op!

Kun je het vermijden?

Als je alleen pure producten eet dan ben je al een heel eind. In sommige van de pindakaas potten die ik bekeek zit duurzame palmolie, maar wat is duurzaam? Het blijft palmolie en het blijft hetzelfde probleem van ontbossing houden. Als we massaal kiezen voor producten zonder palmolie zal dat wellicht een effect hebben, maar alles vervangend door een andere plantaardige olie is waarschijnlijk ook niet de oplossing. Zaailingen schreef hier ook een uitgebreid artikel over de problemen met palmolie. Wil je dus palmolie vermijden dan kies je voor de variant 100%.

Overigens kun je prima zelf pindakaas maken. Ik heb vaker zelf notenboter gemaakt, maar nog geen pindakaas. Super eenvoudig om te doen en binnenkort komt er een recept voor homemade pindakaas online. Zonder palmolie, zonder toevoegingen en gewoon 100% pinda.

Is pindakaas gezond?

Alle toevoegingen die we niet nodig hebben zoals suiker en zout zijn natuurlijk niet gezond. Als je dus pindakaas eet kun je het beste kiezen voor een variant die zo puur mogelijk is. En hoewel pindakaas natuurlijk behoorlijk vet is van zichzelf is het niet ongezond. Pindakaas bevat veel onverzadigd vet en af en toe wat noten is goed voor hart- en bloedvaten. En dan moet je dus vooral rekening houden met het ‘af en toe’ want teveel pindakaas (of teveel noten in het algemeen) is niet goed! Met mate dus.

Delen is fijn!