Is een calorie een calorie en waarom tellen niet werkt

Van oudsher is ons geleerd dat als je af wilt vallen hoef je niks anders te doen dan te zorgen dat je minder eet en meer beweegt. Op die manier zou je een negatieve energiebalans creëren en als gevolg daarvan afvallen. Klinkt op zich allemaal logisch maar in de praktijk blijken er veel meer dingen mee te spelen en is het geen eenvoudige rekensom.

Afvallen met McDonalds

Afgezien van de gezondheidsrisico’s zou dat namelijk betekenen dat je makkelijk af kunt vallen met een dieet gebaseerd op bijvoorbeeld Big Mac’s. Voor sommige mensen waarschijnlijk een droom die uitkomt maar helaas werkt het niet zo. Afvallen heeft natuurlijk tot op zekere hoogte ook te maken met hoeveel je naar binnen werkt, maar het heeft in veel grotere mate te maken met wat je naar binnen werkt.

Complex systeem

Het lichaam zit uitermate complex in elkaar en is een samenspel tussen hormonen, enzymen, neurotransmitters en voedingsstoffen. De taak van je hormonen is om een homeostase te creëren. Een situatie van balans. Zodra er ergens iets uit balans dreigt te gaan springen je hormonen in actie om de balans weer te herstellen.

Denken dat het een kwestie is van a-b=c is dus een iets te eenvoudige voorstelling van de feiten. In het boek Why we get fat van Gary Taubes is een goed voorbeeld hiervan te zien. In sommige landen waar veel hongersnood heerst kun je zowel mensen tegenkomen die obesitas hebben als ook mensen die zwaar ondervoed zijn. En soms zelfs in hetzelfde gezin. Moeders die zwaar overgewicht hebben met kinderen die graatmager zijn. Hoe kan dat? Volgens de calorie in, calorie uit theorie zou dat betekenen dat de moeders het eten opeten en hun kinderen laten verhongeren. En ik denk dat iedereen het erover eens is dat dat scenario niet heel realistisch is.

Wat is er dan wel aan de hand?

Insuline is in dit hele verhaal een van de belangrijkste hormonen. Insuline (en tegenhanger glucagon) werken samen om je bloedsuikerspiegel te reguleren. Daarnaast is insuline ook een opslaghormoon.

Op het moment dat je veel (snelle) koolhydraten eet stijgt het niveau van glucose in je bloed. Insuline komt in actie en voert de glucose af naar je lever en spieren waar het wordt opgeslagen als glycogeen. De voorraad glycogeen die je kwijt kunt is niet zo groot dus alle overige glucose wordt opgeslagen als vet in je vetcellen. Door de continue aanvoer van veel koolhydraten is je lichaam ingesteld op het verbranden van glycogeen en zal geen vetvoorraad aanspreken. Dat is simpelweg niet nodig want er is genoeg voorraad.

Op het moment dat de voorraad op is vraagt je lichaam weer om meer. En krijg je honger of trek. Het begin van een vicieuze cirkel.

Wat gebeurt er als je suiker en snelle koolhydraten gaat minderen?

Op het moment dat je minder snelle koolhydraten gaat eten en dus minder glucose in je bloed ronddwaalt, zal je bloedsuiker zich stabiliseren. Daarmee voorkom je eetbuiten, maar ook de opslag van overtollige glucose als vet in je vetcellen. Door de verminderde aanvoer zal je lichaam genoodzaakt zijn om de vetvoorraad aan te gaan spreken om je lichaam te voorzien van de nodige energie.

Hoe de koolhydraten verpakt zijn is in dit opzicht ook belangrijk. Je kunt natuurlijk volledig keto gaan als je dat zou willen maar de oplossing voor de lange termijn is om snelle koolhydraten (pasta, suiker, brood, granen ed) te vermijden of verminderen en alleen nog complexe koolhydraten te eten (knollen, aardappels, fruit ed)

Het verschil tussen complexe koolhydraten en snelle koolhydraten is dat je bloedsuikerspiegel veel stabieler blijft. Probeer ook altijd om koolhydraten te eten in combinatie met vet en eiwit. Door de combinatie van vezels en vet is de afgifte van insuline veel gelijkmatiger en voorkom je hoge pieken en dalen. Die vervolgens weer eetbuien opleveren.

Hoe laag moet je gaan?

Wil je veel gewicht verliezen dan kun je een periode heel lowcarb gaan maar dat is op de lange termijn waarschijnlijk, voor de gemiddelde mens, niet echt vol te houden. Denk dan aan 0-50 gr koolhydraten per dag.

Tussen de 50-100 gr zal je geleidelijk gewicht verliezen en tussen de 100-150 gr is goed om je bestaande gewicht te onderhouden. Ga je daarboven dan is de kans dat je gewicht gaat toenemen groot. Uiteraard is een en ander ook persoonsgebonden.

Dus die calorie is… ?

Uiteindelijk speelt de energie in en de energie uit nog steeds een rol, maar de rekensom is oneindig meer gecompliceerd dan een eenvoudig plus en min. Natuurlijk kom je ook aan als je elke dag 4000 kcal eet aan vet zonder enige koolhydraat. Dat is denk ik geen hogere wiskunde. Maar als jouw calorieën bestaan uit Magnum’s of andere zoete lekkernijen en blijf je keurig rond de 2000 kcal per dag, dan is de kans groot dat die lovehandles toch echt elke keer een stukje groter worden…

Delen is fijn!