Op de snijplank….Tomaat

Alles over de tomaat

Vandaag speelt de tomaat een hoofdrol op onze snijplank.
Inmiddels weet bijna iedereen dat tomaten onwijs gezond zijn, maar dat was niet altijd het geval.
Sterker nog: enkele decennia geleden werd de tomaat nog voor vrucht van de duivel uitgemaakt.
Alle reden voor mij dus om deze rode legende eens aan een nader onderzoek te onderwerpen.

Er zijn vandaag de dag heel veel verschillende soorten tomaten te krijgen.
Naast de bekende Hollandse tomaat en de, inmiddels niet meer weg te denken cherry tomaat, kun je natuurlijk ook kiezen uit vleestomaten, trostomaten (nog meer smaak!), maar ook pomodori en pruimtomaten.
Om een bonte tafel vol met lekkers te zitten, hoef je de tomaat ook niet over te slaan, want naast het bekende rode kleurtje, kun je hem ook vinden in oranje, geel, groen (niet giftig),  gestreept en zelfs wit.

Ok. Wanneer je een serieus stuk over tomaten wilt schrijven, ontkom je er niet aan om het ook even over lycopeen te hebben.
De tomaat is standaard rood van kleur omdat ze een stofje produceren bij het groeien, daar istie: lycopeen.
Lycopeen is een sterk antioxidant en helpt dus mee om schadelijke stofjes (radicalen) uit je lichaam te houden.
Er kan over lycopeen nog veel meer gezonds geroepen worden, maar omdat we geen wetenschappelijke website hebben, doen we dat lekker niet.
Wat wel leuk is om te vermelden is dat in de middeleeuwen de tomaatplant in verband werd gebracht met weerwolven. Een ander woord voor weerwolf is lycantroop. En dat dan weer met het stofje lycopeen… Dat kan bijna geen toeval meer zijn.
Nu ken ik maar weinig mensen die midden in de nacht bij volle maan alleen nog maar tomaat willen eten, maar toch…
Over nacht gesproken: de tomaatplant is familie van de nachtschade, een giftige plant. Daar waren onze voorouders door schade en schande (lees: ziek als een hond en dood) achter gekomen. Daarom werd tot het einde van de 17e eeuw de tomaat als giftig, gevaarlijk en duivels gezien en ook alleen maar als sierplant gehouden. Rond 1750 stond er in Salem (bekend van de heksenprocessen) een man op die helemaal klaar was met het slechte imago van de tomaat. Zijn naam was Robert Gibbon Johnson. Hij at op het dorpsplein een mand tomaten leeg met daarbij de weddenschap dat hij niet eens misselijk zou worden. Iedereen verklaarde hem voor gek, maar toen hij alle tomaten op had en zo weg liep, veranderde het denkbeeld over de tomaat.
En hoewel de rode, zongerijpte vruchten niet giftig zijn, moet je nog steeds oppassen met de plant zelf en groen onrijpe vruchten. Die blijven gewoon giftig omdat dit een soort natuurlijke bescherming is.
Maar eigenlijk hebben we het aan die middeleeuwse Jackass Johnson te danken dat we nu naar hartelust onze tanden in een tomaat kunnen zetten.

Recent onderzoek in Engeland heeft trouwens aangetoond dat mensen die veel tomaat eten minder verbranden in de zon

Tips & tricks voor het gebruik van de tomaat

Natuurlijk geven we hier ook wat tips en trucs voor het gebruik van tomaat:

• Wil je geen tomatenvelletjes in de soep of saus, dan kun je het beste de tomaat ontvellen. Om dit te doen snij je met een scherp mesje een kruis in de onderkant van de vrucht en leg je ze in het kokende water tot het velletje begint te rimpelen. Dan haal je de tomaat met een grote lepel of schuimspaan uit de pan en hou je ze even onder de koude kraan. Als de tomaten even afgekoeld zijn, kun je makkelijk het velletje eraf halen met je handen .
• Ga je tomaat in een saus gebruiken en wil je voorkomen dat die te waterig wordt? Snij dan het vocht en de pitjes uit de tomaat, voordat je ze aan de saus toevoegt.
• Wanneer je wilt weten of een tomaat rijp is, dan druk je licht met je duim op de vrucht. Geeft die nog een beetje mee, dan is deze precies goed rijp en vanaf daar kun je hem nog een week bij temperatuur van rond 12 graden bewaren.
• Ook tomaten lijden onder het zogenaamde “lage-temperatuurbederf”. Komt de temperatuur onder de twaalf graden dan holt de kwaliteit van tomaat achteruit. Ze worden slap en ook de kelk (het kroontje) kan los komen. Bewaar daarom je tomaten in een koele berging, maar niet samen met andere groenten of vruchten.
• Tomaat zorgt voor een vol gevoel en is heel erg vezelrijk. Ideaal dus om in je salades te verwerken. Hier een recept voor een lekkere salade met tomaat
• Heb je een overschot aan tomaten omdat ze het in je tuin zo goed doen? Of je kon je op de markt niet inhouden en moest die aanbieding van 5 kilo voor een euro kopen? Vrees niet. Je kunt de tomaten drogen. Verwarm een oven op 100 graden. Snij je tomaten in drie stukken en leg ze op een bakblik (desgewenst met bakpapier) met het vel naar beneden. Over de tomaat kun je naar smaak wat kruiden strooien (zout en tijm is de geijkte combi, maar doe gerust ns gek). Laat de tomaatjes dan voor een uur of vijf in de oven garen tot ze droog en rimpelig aanvoelen.Proef anders tussentijds om er zeker van te zijn dat de tomaatjes helemaal naar jouw smaak zijn. Laat vervolgens de tomaatjes afkoelen en bewaar ze in olijfolie (al dan niet met verse kruiden en/of knoflook erbij).

En ook oma’s wijsheden en tips mogen niet ontbreken:
• Tomatensap is een goed middeltje om inktvlekken uit je kleding te halen.
• Wanneer je je insmeert met tomatensap, helpt het ook tegen puistjes. Gewoon door met een schijfje tomaat over je puistjes wrijven, lukt dit al.
• Het blad van de tomaatplant haalt het gif van insectenbeten weg als je die over je huid smeert.
• Over insecten gesproken: hang op diverse plekken in je huis takken van de tomaatplant en je hebt gegarandeerd minder muggen in huis. Aldus oma’s wijsheden.

Er is veel gedebatteerd over het vraagstuk of tomaat nu groente of fruit is.
Het was in Amerika waarschijnlijk zo belangrijk dat in 1893 het Hooggerechtshof besloot dat voor de Amerikaanse wet de tomaat als groente (en niet als fruit) moet worden beschouwd.
Dit had er waarschijnlijk meer mee te maken dat in die tijd de belastingen op groente hoger waren dan op fruit.
Ook in Nederland wordt de tomaat gezien als groente, terwijl het technisch gezien toch echt een vrucht is.

Tenslotte nog een leuk weetje over een zijproduct van tomaat, ketchup:

In de zeventiende eeuw kwamen de Engelsen heel trots terug naar Brittannië met een saus die kecap (ketjap) werd genoemd. Oplettende lezers begrijpen al dat de Engelsen uit de streek van Indonesië kwamen varen. Terug in het koude, kille Engeland probeerden zij deze exotische saus na te maken. Maar ze kenden niet alle ingrediënten, dus gebruikten ze tomaat. En voila: ketchup was geboren. Dit sausje ging naar Amerika en daar heeft Henry Heinz er een geheime kruidenmix aan toegevoegd. Een kruidenmix die zo geheim is dat op ieder moment er maar 8 mensen op de wereld zijn die dit recept kennen.
Geen wonder dat ze de receptuur zo angstvallig beschermen, want ze verwerken ‘slechts’ 2 miljoen ton tomaat per jaar.
Hier ons recept voor een huis gemaakte ketchup en alle recepten met tomaat erin verwerkt vind je hier, en hier

Past de tomaat in een paleo eetpatroon?

Delen is fijn!