Op de Snijplank… Artisjok

Een paar weken geleden zijn we gestart met deze rubriek en we hebben inmiddels al veel verzoeken binnen gekregen om producten uit de keuken op onze snijplank te leggen en onder de loep te nemen. De groente die wel erg veel als verzoeknummer binnen kwam, was die rare kwiebus, de artisjok. Daarom nemen we deze week, met voorrang de artisjok onder handen.

De artisjok is, samen met de asperge, tot op de dag van vandaag één van de meest delicate ‘groentes’ die er geteeld wordt.
En dat terwijl ze in de Griekse en Romeinse Oudheid al werden verbouwd.
Toch is de artisjok in Nederland nog niet echt doorgebroken, behalve het hart op de pizza dan, he?
Hoog tijd om deze fluweelzachte en aparte ‘groente’ eens in het zonnetje te zetten.

Eerst een mogelijk misverstand uit de wereld helpen: de artisjok waar we het nu over gaan hebben moet je niet verwarren met de Jerusalem Artisjok. Dat is namelijk helemaal geen artisjok, maar een aardpeer. En de aardpeer komt een volgende keer…
De artisjok is eigenlijk de bloemknop van een grote distelsoort en dat merk je ook wanneer je hem doormidden snijdt. Dan zie je van dat harige vlas, dat er zeker uit moet voordat je hem verder bereidt. En bloemknoppen zijn toch geen groente? Nee, daarom zette ik eerder in het stuk het woord groente ook tussen aanhalingstekens. Want zwart-wit gezien is de artisjok dus geen groente, maar een vrucht.
Traditioneel loopt het artisjok seizoen van mei tot en met september en in deze maanden komt deze exclusieve groente vanuit Bretagne naar onze winkelschappen en marktkramen.
De artisjok wordt gezien als een delicatesse en in de 18e eeuw was in Frankrijk het eten en verbouwen van artisjok een teken voor welvaart en rijkdom.
In de Oudheid gebruikten de Grieken en Romeinen de artisjok als een lustopwekker ( ik weiger nog steeds om het woord Aphrodisiac te gebruiken), maar volgens mij vonden die zo’n beetje alles lustopwekkend.

En dan ook nog even een beetje chauvinistisch doen, want de artisjok was in Engeland onbekend totdat hij in de 15e eeuw door ‘ons Hollanders’ daar werd geïntroduceerd.

Zoals gebruikelijk hier nog even wat korte ‘wist u datjes’ en tips over de artisjok:
• Let er op dat een artisjok geen bruine vlekken heeft of dat de blaadjes ver uit elkaar staan. Dan is de bloemknop oud en niet meer lekker genoeg om te eten. De artisjok die je koopt voor op het bord heeft nog een stevige steel en een ‘gesloten’ knop.
• Knijp ook eens in de steel van de artisjok om te zien of hij nog sappig is. Dit geeft aan of hij recentelijk geoogst is, of dat hij al wat langer in een houten kratje op je ligt te wachten.
• Van het sap van de artisjok maken de Italianen (who else?) een pittige likeur die Cynar wordt genoemd. Hij wordt aanbevolen als aperitief en schijnt ook een positieve uitwerking te hebben op de darmflora. Toe maar.
• Pas goed op met wijn spijs combinaties, wanneer je artisjok op het menu hebt staan. Veel eten smaakt zoeter, wanneer het met artisjok gegeten wordt.
• Wijn gaat ECHT anders smaken wanneer je net artisjok gegeten hebt.
• Als je zo nodig wijn wilt serveren bij een gerecht met artisjok, ga dan op zeker en neem een witte wijn, Rode wijn gaat in negen van de tien gevallen metalig smaken en kun je dus weggooien.
• in 1957 werd aangetoond dat vanwege de aanwezige stof cynarine de artisjok een ontgiftende en zuiverende werking heeft. Daarom wordt de artisjok ingezet bij slechte spijsvertering, leverproblemen (ook ontgiftend na alcoholmisbruik) om cholesterol te verlagen en om het bloed te zuiveren.

De traditionele manier om artisjok klaar te maken, geef ik je hier stap voor stap:

• Was de artisjok onder een stromende kraan en laat ze dan op de kop even uitlekken
• Draai of snij de stelen van de artisjokken af (wanneer je draait komt een groot deel van het vlas in de kern ook al mee)
• snij vervolgens indien nodig de bruine puntjes van de buitenste blaadjes af (wanneer je de artisjok later gaat koken, zet ze dan in wat water met citroen zodat ze niet verkleuren)
• kook de artisjokken gaar in een ruime pan met water ctiroensap en een heel klein beetje zout. Artisjokken kook je tussen de 30 minuten en een uur (hoe groter, hoe langer koken) Tip: Artisjokken gaan drijven, dus leg een bord of schoteltje erop, zodat ze onder water blijven staan.
• Om te checken of de artisjok gaar is, probeer je met een vork een blaadje los te pulken. Als dit makkelijk gaat, kunnen de artisjokken afgegoten worden en daarna op de kop weer uitlekken.
• Wat je nu als eerst opeet zijn de blaadjes. Die pluk je 1 voor 1 van de artisjok af
• Dan dip je de brede onderkant in de saus die je erbij hebt gemaakt (vinaigrette of Hollandaise) en zuig je het zachte binnendeel van het blad leeg. Het harde stuk van het blad gooi je weg.
• Onder de laatste kleine blaadjes zit een harige prop (noemen ze hooi) en die schep je er met een lepel uit, zodat alleen het hart nog overblijft. Die snij je in stukjes en roer je lekker door de saus voordat je die opeet.



Nog steeds geen idee hoe je een artisjok kunt schoonmaken? Omdat wij het – eerlijk is eerlijk – ook nog nooit hadden gedaan hebben we een filmpje gemaakt, hoe je een artisjok kunt vermoorden.. 🙂 Het is een snel gemaakt filmpje dus let vooral even niet op de geweldige editing kwaliteiten. Het gaat om de inhoud!

De delicieuze distel laat zich qua smaak met veel andere ingrediënten combineren.
Denk bijvoorbeeld eens aan de volgende combinaties:
• Een mooi pastagerecht met uitgebakken spek, artisjokharten en een romige saus
• Artisjok smaakt ook goed met dragon. Stoof de artisjok en klop er een romige dragonmayonaise bij
• Vul de artisjokken eens door verse munt tussen de blaadjes te stoppen en ze dan te koken. De notige smaak van artisjok en het frisse van de munt zorgen voor een verrassende smaak
• En wanneer je een keer artisjok op een hartig taartje wilt proberen, hebben we hier een leuk en makkelijk recept

Delen is fijn!